Dotyk jest zdecydowanie niedocenianym przez nas zmysłem. Mimo tego, że rozwija się jako pierwszy i wpływa na odbieranie przez nas bodźców, budowanie relacji oraz komunikację, poświęcono mu niewiele badań. Virginia Satir, amerykańska psychoterapeutka, dowodzi, że potrzebujemy czterech przytuleń dziennie, by przeżyć, ośmiu, by czuć się dobrze i dwunastu, by się rozwijać. Pędząc przez życie stajemy się coraz bardziej samotni i zapominamy o tym, jaka siła tkwi w bliskości z drugim człowiekiem. Są też wokół nas ludzie, o których zapominamy – nasi seniorzy. Szczególnie w okresie pandemii, kiedy kontakt z nimi jest bardzo ograniczony. Co możesz zrobić dla swoich bliskich? Jak pomóc osobom starszym?
Społeczne znaczenie dotyku
Każdy z nas pragnie budować relacje z innym człowiekiem, robimy to na różne sposoby – mówimy o emocjach, okazujemy je, ale też potwierdzamy dotykiem. Czasami zwykłe położenie dłoni na czyimś ramieniu może znaczyć więcej, niż wiele wypowiedzianych słów. Głębokie uczucia wyrażamy przytuleniem, trzymaniem za rękę, bliskością. Ale też proste gesty takie jak podanie dłoni na przywitanie, pożegnanie czy w celu złożenia gratulacji wyraża nasz stosunek do drugiej osoby. Sposób dotknięcia może sygnalizować bezpieczeństwo, pocieszać i budować zaufanie. To właśnie w ten sposób dziecko buduje pierwszą relację z rodzicami, ale też tak tworzymy związek z partnerem. Jednak kiedy się starzejemy pozostajemy najczęściej sami – bliscy odchodzą, rodzina i przyjaciele mieszkają daleko albo pozostajemy odosobnieni ze względu na ograniczenia fizyczne lub zdrowotne, które uniemożliwiają nam przemieszczanie się. Jednym słowem – brakuje dotyku i obecności drugiej osoby.
Zdrowotne znaczenie dotyku w każdym wieku
Dotyk niesie za sobą wiele korzyści dla naszego organizmu – łagodzi napięcie, sprzyja wydzielaniu serotoniny zwanej hormonem szczęścia, czy też oksytocyny, która pozwala nam budować więzi. Jednak z wiekiem dochodzi do osłabienia funkcji czuciowych, ponieważ zaczynamy tracić zakończenia nerwowe, które znajdują się w naszej skórze i odpowiadają za odbieranie bodźców. Od dwudziestego roku życia rocznie spada o 1% ilość receptorów dotyku, dlatego coraz słabiej odczuwamy ból, zmianę temperatury czy właśnie dotyk, co nie oznacza, że przestajemy go potrzebować. Także z wiekiem zmienia się struktura naszej skóry – staje się ona coraz cieńsza i mniej elastyczna. W podeszłym wieku nasze krążenie krwi jest słabe, co może również zakłócać odbiór bodźców. Jednak mimo tych wszystkich dolegliwości związanych ze starzeniem się, potrzebujemy dotyku jeszcze więcej, a zazwyczaj mamy go coraz mniej. Zapominamy o seniorach, a oni doświadczają tak cennego dotyku jedynie u lekarza czy masażysty i jest to działanie wyłącznie związane z obowiązkiem, a nie wynikające z relacji.
Badania naukowe wskazują, że dotyk ma wpływ na nasz organizm – obniża ciśnienie krwi, poprawia odporność, zmniejsza poziom stresu i lęku, ułatwia zasypianie, obniża odczuwanie bólu, łagodzi objawy depresji, poprawia samopoczucie, a nawet może mieć właściwości przeciwzapalne. Brak dotyku prowadzi do wielu poważnych chorób, z czego sobie nie zdajemy sprawy.
Jak pomóc starszym osobom?
Jeśli nie możesz pomóc starszym osobom poprzez regularne wizyty i okazywanie uczuć przez dotyk, znaleźliśmy kilka rozwiązań. Można zapewnić seniorom profesjonalne masaże, które poprawią krążenie krwi i odprężą. Dobrym sposobem jest również zaproponowanie regularnych spotkań terapeutycznych ze zwierzętami – poprawi się w ten sposób samopoczucie osób starszych. Bardzo dobrym pomysłem jest kupno kołdry obciążeniowej, która swoim ciężarem zapewni przyjemne otulenie i poczucie bezpieczeństwa. Taka kołdra odpręży seniora, ułatwi mu zasypianie, będzie stymulować układ proprioceptywny i pomoże w walce z bezsennością.
Przytulaj się w każdym wieku!
Bez względu na to ile mamy lat, łakniemy dotyku. Każdy z nas chce być trzymany za rękę, przytulany i po prostu kochany. Uwielbiamy spędzać czas na kanapie z bliską osobą, wtuleni w siebie. Zapominamy, że osoby starsze też tego potrzebują, dlatego kiedy następnym razem zobaczysz się z rodzicem, babcią czy dziadkiem, potrzymaj go za rękę, przytul, obejmij ramieniem, po prostu dotknij. To największy dar jaki możemy im dać.
