Odwlekanie a stres
Są takie osoby, którym odwlekanie bardzo przeszkadza w życiu. Prokrastynacja jest przyczyną obniżenia ich statusu społecznego, czy pogorszenia sytuacji finansowej. Mimo to nie są w stanie zmienić schematu swoich zachowań – odkładania każdego zadania na później. W ten sposób rozpędza się koło stresu i prokrastynacji. Jak to działa?
Myśl o zadaniu, którego z jakiegoś powodu nie chcemy lub nie możemy wykonać budzi niepokój. Odkładanie wykonania danej czynności przynosi na jakiś czas ulgę, lecz z tyłu głowy myśl o czekającej pracy nie pozwala całkowicie odpocząć. Konsekwencje zaniechanej pracy, które mogą nas czekać w przyszłości, tylko pogarszają sytuację.
Ciągłe napięcie szybko odbija się na zdrowiu – podenerwowanie, rozkojarzenie, bóle głowy, bezsenność to tylko niektóre skutki odwlekania. Sytuacja jest jeszcze poważniejsza, jeśli odwlekanie ma swoje podłoże w ADHD, nerwicy lub depresji.
Odkładanie wszystkiego na później a ADHD
Czy powodem prokrastynacji może być ADHD? Osoby zmagające się z zaburzeniami ADHD mają problemy z planowaniem działań, koncentracją i wykonywaniem skomplikowanych lub monotonnych zadań. Do tego, z łatwością się irytują, mają skłonność do zapominania o różnych, nawet codziennych, sprawach i trudno im dotrzymywać wyznaczonych terminów. Dysfunkcje wynikające z zaburzeń ADHD z pewnością sprzyjają odkładaniu na później wyznaczonych zadań.
Pomóc może terapia poznawczo – behawioralna. Dzięki niej łatwiej jest eliminować błędne zachowania i wprowadzać poprawne, takie, które ułatwiają lepsze zarządzanie czasem.
Nerwica przyczyną prokrastynacji
Innym powodem odkładania zadań na później może być nerwica lękowa. Osoby, które na nią cierpią odczuwają ciągły niepokój. Zamartwianie się o własne zdrowie, bezpieczeństwo, czy rodzinę tak skutecznie zajmuje ich czas, że nie wystarcza go na inne działania. W ten sposób tworzy się miejsce dla prokrastynacji.
Jak sprawdzić, czy powodem odwlekania jest nerwica? Objawami tego schorzenia są m.in.: zmęczenie, bezsenność, drażliwość, napięcie, arytmia serca, nadmierna potliwość.
W leczeniu nerwicy pomaga zarówno przez przyjmowanie leków, jak i psychoterapia. Poza tym, warto ćwiczyć odwracanie uwagi od negatywnych myśli.
Odwlekanie zadań w depresji
Depresja to bardzo poważny stan, w którym mózg przestaje funkcjonować racjonalnie na skutek zachodzących w nim zmian chemicznych. Osoba w depresji jest przygnębiona, ogarnięta smutkiem i poczuciem beznadziei. Cechą charakterystyczną jest brak chęci, energii oraz możliwości wykonania nawet najprostszych czynności.
Dla osób postronnych, nie mających wcześniej do czynienia z depresją, zachowanie osoby cierpiącej na nią może być całkiem niezrozumiałe. Często jest odbierane jako rozczulanie się nad sobą lub lenistwo. Zdarza się, że reakcją otoczenia na depresję jest powiedzenie „Weź się w garść!”.
Tymczasem, takiego stanu nie wolno lekceważyć, zwłaszcza, że w zaawansowanym stadium może prowadzić do samobójstwa. Konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą psychiatrii, leczenie, które zwykle opiera się na przyjmowaniu farmaceutyków, niekiedy też indywidualna praca z psychoterapeutą lub terapia grupowa.
Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne a odwlekanie zadań
Zaburzeniem pokrewnym do depresji oraz nerwicy są zaburzenia obsesyjno – kompulsywne. Tego rodzaju dysfunkcja nie pozwala odczuwać zadowolenia z własnych, dobrze wykonanych zadań. Jest to nieco podobne odczucie, jak w przypadku nadmiernego perfekcjonizmu. Wciąż jest coś do poprawienia, wciąż nie jest perfekcyjnie.
Osoba z zaburzeniami obsesyjno – kompulsywnymi kumuluje w sobie negatywne odczucia i myśli, towarzyszy jej poczucie bezsilności, gonitwa złych myśli, powtarzanie odruchowych czynności (np. sprzątanie, układanie lub przekładanie przedmiotów, mycie rąk lub zębów, etc.). Wszystko to blokuje chorego, nie pozwala mu zająć się sprawami, które powinny być wykonane.
Zaburzenia te leczy się podobnie jak nerwicę i depresję – poprzez przyjmowanie leków, terapię poznawczo – behawioralną, pracę w grupach, itp.
Prokrastynacja u osoby przemęczonej
Mało snu, nadmiar zadań, odpowiedzialność i stres w krótkim czasie prowadzą do przemęczenia organizmu. Objawami przemęczenia są m.in.: zasypianie w środku dnia, w niespodziewanych okolicznościach, drażliwość, irytacja, bezsenność, brak energii oraz problem ze skupieniem uwagi. Ten stan również skutkuje odwlekaniem zadań.
Przemęczenie z pozoru jest mniej poważne od poprzednio wymienionych dysfunkcji, jednak zbagatelizowane może prowadzić do groźnych konsekwencji: chorób autoimmunologicznych (cukrzyca, Hashimoto, toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów, etc.), zawału serca, miażdżycy, depresji.
Niekiedy, aby ustrzec się od przemęczenia, wystarczy nauczyć się asertywności
i delegowania zadań na inne osoby. Ponadto, w czasie zwiększonej eksploatacji organizmu należy zadbać o jak największy komfort i możliwość regeneracji – stosować zdrową, zbilansowaną dietę, uprawiać sport, dbać o wystarczającą ilość snu.
Jak walczyć z odwlekaniem?
Bardzo istotne jest postawienie sobie pytania, dlaczego przekładam w nieskończoność wykonanie określonych zadań? Jakie to są zadania? Co mnie od nich odstręcza? Czy nie mam czasu na wykonanie ważnych czynności? A może nie chcę ich wykonać z innego powodu?
Jeżeli prokrastynacja wynika z braku chęci, a nie jest związana z różnego rodzaju zaburzeniami, można zmotywować się np. poprzez dzielenie zadania na mniejsze, łatwiejsze etapy, naukę zarządzania czasem, ograniczanie pochłaniaczy czasu, takich jak telewizja, telefon, gry komputerowe, itp.
Jeśli przyczyną odwlekania są opisane wcześniej zaburzenia, należy zwrócić się po pomoc do lekarza lub terapeuty, ponieważ lekceważenie tego problemu nie poprawi sytuacji, a może jedynie wzmocnić negatywne symptomy zdrowotne.
