Somnifobia, to chroniczny i irracjonalny lęk przed zasypianiem oraz snem, który zatacza coraz szersze kręgi w nowoczesnych społeczeństwach. Niekiedy mylona jest także z bezsennością, co tylko oddala chorego od odzyskania zdrowia i pełni sił. Unikanie snu może bowiem prowadzić do poważnych zaburzeń, takich jak znaczne obniżenie odporności, otyłość, newrica a nawet depresja.
Traumy i koszmary
Somnifobia czy inaczej hipnofobia to lęk, któremu towarzyszy silna panika przed zaśnięciem oraz śnieniem. To choroba, która ma długotrwały i wyniszczający charakter, a obecnie jest uważana za jedną z coraz popularniejszych chorób cywilizacyjnych. Jak można się domyślić, ma ona bardzo negatywny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu i rozwój kolejnych chorób. Jaka jest więc geneza powstania somnifobii?
Niestety, na jej rozwój może wpłynąć wiele zależnych od siebie czynników, często takich, których jesteśmy nieświadomi. Najczęściej pojawia się w wyniku stresu pourazowego, jednak może również rozwinąć się u osób, które doświadczyły traumatycznej sytuacji w dzieciństwie. Zasypianie może wówczas zostać powiązane z uczuciem strachu na skutek traumatycznych przeżyć, którymi dla małego dziecka może być zarówno zagrożenie życia, jakie nastąpiło w czasie snu (np. wypadek samochodowy), jak i przebudzenie w ciemnym pokoju pod nieobecność rodziców. Specyfiką fobii (w tym somnifobii) jest to, że może ona zostać zaindukowana. U dzieci rozwija się pod wpływem sugestywnych historii, obrazów, niepokoju obserwowanego u opiekunów (gdy mają oni problemy z zasypianiem).
Inną przyczyną są nawracające koszmary senne i związany z nimi porażenie przysenne – czyli nagłe znieruchomienie ciała i niemożność wykonania ruchu, połączona z uczuciem duszności oraz trudnością z oddychaniem. Stan taki jest fizjologiczny podczas snu. Zapobiega przypadkowej aktywności, niebezpiecznej przy braku świadomej kontroli ciała. Zdarza się, że następuje, gdy fale mózgowe nie są w pełni „przełączone” na śnienie – w chwili zasypiania lub przebudzenia. Takie doświadczenie może wywołać paraliżujący lęk przed zaśnięciem. Przyczyną mogą być również nieprzyjemne sny, w których pojawia się poczucie zagrożenia lub lunatyzm. Somnifobia, podobnie jak bezsenność, może być spowodowana lub potęgowana przez przewlekły stres. Często towarzyszy zaburzeniom afektywnym (np. depresji) oraz uogólnionym zaburzeniom lękowym (nerwicom).
Pierwsze objawy somnifobii
W początkowej fazie choroby osoba nią dotknięta może funkcjonować całkiem normalnie w ciągu dnia. Pierwsze uczucie niepokoju rozwija się wówczas wraz ze ściemnianiem się i nadejściem pory bliskiej snu. Oczywiście rodzaj i nasilenie się symptomów somnifobii zależy od indywidualnych cech, jednak najczęściej występujące objawy przed snem to:
- kołatanie serca,
- wzrost ciśnienia,
- nadmierne pocenie się,
- bóle kończyn,
- bóle brzucha,
- duszność,
- mdłości,
- bóle głowy.
Narastająca panika i niektóre z wymienionych objawów mogą narastać w miarę rozwoju tej choroby i z czasem całkowicie uniemożliwić zaśnięcie. Zanim to się jednak wydarzy, zaczniemy notować znaczne obniżenie nastroju, drażliwość, apatię i stany przeddepresyjne. W efekcie, zwykłe czynności, takie jak prowadzenie domu, opieka nad dziećmi, wypełnianie obowiązków zawodowych czy utrzymywanie kontaktów z innymi ludźmi będą stanowiły coraz większe problemy. Taka sytuacja prowadzi do błędnego koła, powodując stany depresyjne i pogłębiając problemy z zasypianiem.
Walka z sennymi lękami
Somnifobia ma bardzo poważne konsekwencje, dlatego wymaga szybkiej diagnozy i leczenia. Nie zaleca się jednak stosowania długotrwałej farmakoterapii, która tłumi objawy, a nie likwiduje źródło problemu. W pierwszej kolejności powinniśmy skierować się do psychoterapeuty, który pomoże zidentyfikować przyczynę leku, a następnie określi w jaki sposób zmienić nieprawidłowe zachowania i sposób myślenia.
Aby jednak łatwiej opanowywać negatywne emocje i reakcje wegetatywne, specjaliści zalecają skorzystanie z technik relaksacji i medytacji. Pomocna może okazać się także terapia z użyciem kołdry obciążeniowej (dostępna dla dzieci i dorosłych), która wykazuje właściwości obniżające poziom hormonu stresu, regulujące pracę układu nerwowego i zmniejszające ogólne uczucie napięcia oraz niepokoju. Zaleca się także wzmożoną aktywność fizyczną, która w naturalny sposób wywołuje zmęczenie i ułatwia zaśnięcie.
