Marzycielki i perfekcjoniści
Nie ma ludzi doskonałych, a w związku z tym, nie ma też idealnych pracowników. Jak wielu praktyków podkreśla, jednym z istotnych elementów udanej kariery zawodowej jest dobór zajęcia do własnego potencjału (kompetencji, kwalifikacji, predyspozycji, osobowości, itd).
Teoria mówi o 3 typach ADHD:
- podtyp z przewagą impulsywności i nadpobudliwości (zwykle występuje u mężczyzn),
- podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi (częściej spotykany u kobiet),
- podtyp mieszany.
Podtyp z przewagą impulsywności i nadpobudliwości
Cechą charakterystyczną podtypu impulsywności i nadpobudliwości jest trudność z przerwaniem wykonywanej czynności na polecenie (prośbę). „Zaraz” to typowa odpowiedź na prośbę zakończenia jednego zadania i wykonania innego.
Ta cecha jest powiązana z inną – chęcią reakcji natychmiast, tu i teraz „bo chcę”.
Nieumiejętność odraczania reakcji nie oznacza jednak, że osoba z zaburzeniami ADHD nie wie, jak powinna się zachować.
Z jakimi problemami może zmagać się pracownik z ADHD o przewadze nadpobudliwości i impulsywności?
- nieumiejętność słuchania innych, przerywanie im, wchodzenie w słowo,
- zapominanie o ważnych sprawach oraz terminach,
- nietrwałe relacje z innymi,
- problem z utrzymaniem porządku.
Zwykle ten typ ADHD łączy się z bardzo pożądaną w niektórych zawodach cechą – z perfekcjonizmem.
Podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi
Drugi typ ADHD to taki, w którym dominują zaburzenia uwagi. Osoba z tego typu trudnościami ma niską zdolność do koncentrowania się na określonym zadaniu, ma też problem z podzielnością uwagi oraz z pamięcią krótkotrwałą. Jakie zachowania są dla niej charakterystyczne?
- odrywanie się od zadania i korzystanie z różnego rodzaju „czasoumilaczy”,
- przypadkowość działań,
- mentalna nieobecność , „chodzenie z głową w chmurach”,
- trudność z planowaniem i organizacją pracy,
- rozpoczynanie i niekończenie zadań,
- niechęć do zadań długotrwałych i skomplikowanych,
- zapominanie, gubienie przedmiotów, przeoczenia szczegółów.
Zaburzenia koncentracji uwagi nie przeszkadzają jednak w pracy osobom, od których wymaga się umiejętności adaptacji do nowych warunków i radzenia sobie w trudnych, niespodziewanych sytuacjach. To ogromna zaleta osób z ADHD typu z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi.
Jak wybrać zawód dla siebie?
Podpowiedzią służy Lynn Weiss, która w książce pt. „Attencion Deficit Disorder in Adults” wskazuje na 3 typy osobowości osób z ADHD. Jednocześnie sugeruje zawody, które są dla nich najbardziej odpowiednie.
1. Ekstrawertyczne ADD
Cechy charakterystyczne dla tego typu osobowości to:
- aktywność zewnętrzna,
- spontaniczność,
- skłonność do ryzyka,
- duża rozpiętość nastrojów,
- silne reakcje na presję otoczenia,
- demonstracyjne zachowanie,
- wykonywanie wielu czynności na raz,
- okazywanie nastroju na zewnątrz,
- większe zadania dzieli na mniejsze.
Podejście do długich, skomplikowanych zadań – szybkie znudzenie, brak uwagi, niechęć do powtarzania, drażliwość, frustracja, humory.
Branże idealne dla tej grupy osób to: handel i rozrywka. Dobrym wyborem może okazać się również własna działalność gospodarcza.
2. Introwertyczne ADD
Cechy charakterystyczne dla tego typu osobowości to:
- duży poziom empatii,
- trzymanie się ulubionych zajęć,
- wolne zmiany,
- duża wrażliwość,
- skłonność do marzeń/wizji,
- często wysoka kreatywność,
- dobra zdolność rozwiązywania problemów,
- lubi mieć wolność poszukiwań,
- wytrwały.
Podejście do długich, skomplikowanych zadań – obwinianie siebie, skłonność do wpadania w depresję, znudzenie, wypalenie, uporczywe próby, wykorzystywanie wciąż nowych sposobów.
Praca idealna dla tej grupy osób to: praca w branży kreatywnej, zawody wymagające wrażliwości i empatii, praca poza biurem.
3. Uporządkowane ADD
Cechy charakterystyczne dla tego typu osobowości to:
- dobra organizacja pracy,
- zamiłowanie do działania w strukturach,
- perfekcjonizm,
- koncentracja na celu,
- gadatliwość,
- wytrwałość w myśleniu,
- systematyczne rozwiązywanie problemów,
- w sytuacjach kryzysowych branie na siebie ciężar podejmowania decyzji,
- skłonność do pracy od początku do końca bez przerw.
Podejście do długich, skomplikowanych zadań – wysokie wymagania, skrupulatność, osądzenia wobec innych, skłonność do obsesyjnych lęków,
Praca idealna dla tej grupy osób to: praca wewnątrz wyraźnie wyodrębnionej struktury, m.in. w wojsku, w księgowości, i wszędzie tam, gdzie ceni się staranność, dokładność, dbałość o detale.
Organizacja pracy i zarządzanie czasem osoby z ADHD
Osoba z ADHD musi podejmować w pracy nieco większe wyzwania niż jej współpracownicy. Dlaczego? Wynika to ze sposobu funkcjonowania jej mózgu.
To mózg gromadzi niezbędne informacje i przetwarza je tak, by stworzyć listę zadań do wykonania. W przypadku osób z ADHD procesy te ulegają deformacjom – w przygotowania listy „TO DO” wkrada się chaos i roztargnienie. Automatycznie spada efektywność takiego pracownika. Dlatego warto zrobić wszystko, by poprawić warunki pracy i sposób funkcjonowania. Oto kilka podpowiedzi:
Dostosuj pracę do umiejętności i zainteresowań
Znalezienie złotego środka pomiędzy własnymi umiejętnościami, zainteresowaniami, a rodzajem wykonywanej pracy to zadanie trudne, ale nie niewykonalne. Wymaga nieco namysłu i konsekwencji w poszukiwaniu optymalnego miejsca zatrudnienia, ale warto!
Podjęcie interesującej pracy owocuje większym zaangażowaniem. Zaangażowanie natomiast jest tym, co pozwala osobom z ADHD lepiej się skupić i uzyskiwać maksymalne efekty swoich działań.
Open Space? Niekoniecznie!
Jeśli możesz, wybieraj do pracy zamknięte pomieszczenia, a nie wnętrza typu Open Space. Obecnie wiele zakładów pracy odchodzi od otwartych powierzchni, ponieważ zbyt mocno rozpraszają pracowników. W przypadku osób z ADHD otwarta przestrzeń oznacza zdecydowanie za dużo bodźców, by wydajnie pracować.
Pomoc terapeuty, mentora, coacha
Korzystaj z pomocy terapeuty lub mentora, czy coacha. Wyznaczcie razem cele i zaplanujcie ścieżkę, która Cię do nich zaprowadzi.
Grupa wsparcia
Poszukaj wokół siebie osób z podobnymi problemami. Dzielcie się doświadczeniami, czerpcie z historii innych ludzi.
Używaj narzędzi ułatwiających organizację pracy
Od karteczek samoprzylepnych na biurku, po aplikacje do zarządzania czasem i tworzenia list „TO DO” – wykorzystuj wszystko, co uznasz za przydatne, polubisz, a co pomaga w:
- planowaniu dnia, tygodnia, czy dłuższych okresów,
- pilnowaniu kolejnych terminów,
- wyznaczaniu zadań priorytetowych,
- dzieleniu większych zadań na etapy,
- odhaczaniu wykonanych zadań, etc.
Wyznaczaj cele
Po konsultacji z terapeutą lub mentorem oraz po zaopatrzeniu się w przydatne organizery, wyznaczenie celów nie powinno stanowić większego problemu. Pamiętaj, by cele formułować jasno, by były one atrakcyjne dla Ciebie, osiągalne, miały wyznaczony czas i był mierzalny (by łatwo można było określić, czy cel został osiągnięty, czy nie).
Wprowadź do pracy rutynowe zajęcia
Rutynowe przeglądanie poczty o 8:00, rozmowy telefoniczne z klientami od 10:00 do 12:00, ocena wyników o 15:00 – to tylko przykład tego, jak możesz wprowadzić pewien porządek dnia, a przez to pamiętać o jak największej części swoich zadań.
Dziel zadania na etapy
Duże i skomplikowane zadania, przy nieodpowiednim podejściu, mogą przytłaczać, zniechęcać, skłócać zespół i generować większą liczbę pomyłek. Jeśli podzieli się je na mniejsze etapy, łatwiej jest je wykonać i szybciej zakończyć cały projekt.
Odpoczywaj
Czysty umysł lepiej pracuje, dlatego warto zapewnić sobie chwilę relaksu (również w czasie pracy). Pomóc może medytacja, krótka drzemka, spacer, a nawet chwila spędzona na ławce wśród zieleni.
