Jak rozpoznać, że dziecko ma problemy z motoryką małą?
Rodzice mogą obserwować postępy dziecka w pracy dłońmi podczas codziennych czynności (lista ćwiczeń sprawdzających poniżej). Trzeba przy tym pamiętać, że choć słaby rozwój motoryki małej może być efektem zaburzeń integracji sensorycznej to nie zawsze tak jest. Czasem rozwój dziecko nabywa określone umiejętności nieco później lub rozwój manualny przebiega nierównomiernie. Jeśli rodzice mają jakieś wątpliwości, powinni skonsultować to z terapeutą.
Oto kilka przykładów zadań, podczas których łatwo zaobserwować umiejętności operowania dłomi u dziecka:
- trzymanie i używanie sztućców,
- używanie nożyczek,
- odkręcanie i zakręcanie butelek,
- obsługiwanie niewielkich przycisków, haczyków, nap, itp.,
- rozpakowywanie,
- zamykanie i otwieranie pudełek,
- trzymanie i układanie puzzle, monet, guzików, itp.,
- sznurowanie butów,
- używanie kluczy,
- przewracanie kartek zeszytu lub książki,
- prawidłowe trzymanie ołówka i długopisu,
- pisanie w czytelny sposób,
- rysowanie i malowanie,
- inne prace plastyczne, np. lepienie w glinie, masie solnej,
- ściskanie palcami (np. plasteliny, tubki z pastą do zębów, itp.),
- gra na instrumentach (trzymanie pałeczek bębenka, gra na pianinie, itp.),
- bębnienie o blat stołu pojedynczo palcami.
Jeżeli dziecko nie czuje się pewnie wykonując te lub podobne zadania to znak dla rodziców, że warto poświęcić więcej czasu na wspólne ćwiczenia i zabawy manualne.
Jak rozwijać z dzieckiem zdolności manualne?
Przy jakichkolwiek podejrzeniach o zaburzenia w rozwoju warto skonsultować się z nauczycielem, terapeutą lub lekarzem. W przypadku rozwoju i pracy mięśni dłoni jest to o tyle istotne, że opóźnienia lub deficyt rozwojowy może być przyczyną problemów i braku samodzielności dziecka w przyszłości.
Co jeszcze można zrobić dla dziecka? Z pewnością można pracować z nim w domu. Aby przyspieszyć postępy w opanowywaniu umiejętności manualnych zamieniajmy pracę w zabawę. Dzieci chętniej wykonują zadania, gdy są one różne, zabawne i interesujące. Oto kilka propozycji:
Lepienie z plasteliny – to ćwiczenie warto powtarzać jak najczęściej. Biorą w nim udział całe dłonie oraz palce. Dziecko musi dobierać siłę np. do urabiania plasteliny i później do lepienia niewielkich, delikatnych części.
Lepienie pierników, formowanie kruchych ciastek – wspólne wypieki są niezapomnianym przeżyciem dla każdego dziecka. Formowanie ciastek może być bardzo urozmaicone – można wycinać ciasto foremkami, formować rogale lub kuleczki, itp.
Stawianie stempli – zabawa w stawianie stempli może być rozciągnięta w czasie. Często stempelki wykorzystywane są w przedszkolach jako nagroda za dobre zachowanie. Przykłada się je na rączkę malucha lub specjalną kartę z „ocenami z zachowania”. Rodzice mogą tę samą zabawę wprowadzić w domu. Za dobre zachowanie dziecko samo przyłoży sobie stempel. To zabawa, która nie tylko ćwiczy dłonie, ale zachęca do bycia grzecznym i wywołuje bardzo pozytywne emocje.
Malowanie farbami – Tak! Będzie bałagan! Sprytni rodzice zabezpieczą się przed wszędobylskimi plamami np. przez rozłożenie podkładek lub folii, a dzieci będą mieć naprawdę świetną zabawę.
Chowanie monet w trudno dostępne miejsca – warto policzyć monety przed schowaniem je w różne zakamarki, by wiedzieć kiedy zadanie zostanie wykonane. Dzieci można nagrodzić w ten sposób, że wykonanie zadania skutkuje wrzuceniem wszystkim zebranych monet do dziecięcej skarbonki.
Gra w pchełki – nieco podobną zabawą do zbierania monet jest zabawa w pchełki.
Co jest w worku? – zabawa, która polega na wkładaniu rąk do worka i rozpoznawanie przez dotyk ukrytych w nim przedmiotów lub zabawek.
Nawlekanie koralików (makaronu) na żyłkę – świetna zabawa wymagająca koordynacji ruchu i precyzji. Koraliki można zastąpić makaronem w kształcie rurek lub gwiazdek z dziurką. W tym przypadku jest o tyle ciekawiej, że makaroniki można też pomalować wcześniej farbami.
Wycinanki – zabawy nożyczkami, nawet tymi przystosowanymi dla dzieci, wymaga stałego nadzoru rodziców. Jest to jednak dobre ćwiczenie, w którym każda ręka wykonuje co innego, a dodatkowo wymagana jest dokładność w cięciu kartki.
Naklejanki – obecnie można kupić wiele kolorowych zeszytów z naklejkami, ale dobrym sposobem może też być kupienie taśmy do metkownicy. Ważne, by dziecko ćwiczyło odklejanie naklejek od podłoża, trzymanie i przyklejanie.
Wiele zależy od wyobraźni rodziców i ich dzieci. Starsze dzieci mogą próbować szydełkowania, młodsze grania na pianinie, każde z nich może brać udział w sprzątaniu (np. ścieraniu plam szmatką).